Werking spinnewielen

Het met de voet(en) aangedreven vliegwiel van het spinnewiel versnelt het draaien via een snaar naar de vlucht en/of spoel. Daarvoor bestaan meerdere systemen. Bij het spinnen vorm je met je handen de draad door de wol of andere vezels tot de gewenste dikte uit elkaar te trekken. Het spinnewiel brengt een draaiing (de twist)  in die draad en windt die op de spoel. Het vliegwiel wordt met de voet(en) aangedreven en die laat via een snaar het samenstel van vlucht en spoel draaien. Het draaien van vlucht en spoel brengt de twist in de draad en door een snelheidsverschil van die twee wordt de draad op de spoel gewonden.

Dubbelsnarig systeem

Bij het dubbelsnarig systeem wordt zowel de vlucht als de spoel aangedreven via schijven van verschillende diameter, waardoor ze met een verschillende snelheid draaien. Doordat ze allebei draaien komt de twist in de draad en door het snelheidsverschil wordt de gesponnen draad op de spoel gewikkeld. De trek op de draad regel je met het spannen van de snaar, waardoor hij meer of minder slipt. De snaar moet dus kunnen slippen en is meestal van katoen, of linnen koord.

Enkelsnarig systeem

Het enkelsnarig systeem waarbij de snaar de spoel aandrijft heet Irish tension. Doordat de gesponnen draad via de vlucht loopt en aan de spoel vast zit, wordt de vlucht door die draad meegetrokken. De kracht die daar voor nodig is voel je als trek op de draad. Door de vlucht meer of minder af te remmen regel je dus deze trek. Als je de draad meegeeft zal de vlucht door de afremming langzamer gaan draaien en wikkelt de spoel op.

Het enkelsnarig systeem waarbij de snaar de vlucht aandrijft heet Scotch tension en werkt net andersom; nu wordt de vlucht afgeremd en deze zal dus langzamer draaien en de draad opwinden als je die meegeeft.

Wanneer je bij Irish tension de vlucht niet afremt zal je toch trek op de draad houden doordat de luchtweerstand de draaiende vlucht afremt. Bij hogere snelheden neemt die luchtweerstand toe en daarmee de trek op de draad. Dat kan een probleem zijn bij het spinnen van hele dunne draden. Ze hebben meer twist per lengte en daarbij is een hoge snelheid van de vlucht wenselijk, terwijl je zo’n dunne draad juist met weinig trek wilt spinnen. Bij Scotch tension doet zich dat probleem niet voor. Doordat de spoel door zijn vorm veel minder luchtweerstand heeft, kun je het spinnewiel laten draaien, vrijwel zonder trek op de draad.

Dun spinnen met Irish tension

Er is een simpele truc om ook bij Irish tension de vlucht met hoge snelheid heel licht te laten trekken. Wanneer de spoel voller wordt, trekt de draad in een andere richting aan de vlucht, namelijk meer in de richting van zijn draaiende beweging. Daarvoor is minder kracht nodig en is er dus minder trek op de draad. Als je zeer dun wilt spinnen op een Irish tension spinnewiel, gebruik dan een halfvolle spoel. We leveren ook een spoel met dikke schacht die hetzelfde effect heeft.

Ratio

De versnelling van het vliegwiel naar de spoel en/of vlucht wordt ratio genoemd. Hij komt overeen met de verhouding van de diameter van het vliegwiel en de poelie of spoelschijf waar de snaar over loopt. De ratio’s werken net als de versnellingen op een fiets. Bij een hogere ratio kun je langzamer trappen bij dezelfde snelheid van spoel en vlucht, maar het trapt wel zwaarder. Ratio’s onder de 10 worden langzaam genoemd, boven de 16 worden als snel gezien.

Om de snelheid te veranderen leg je de snaar over een andere poelie/schijf. Bij de Irish tension spinnewielen van Louët hebben de spoelen drie groeven, en dus drie ratio’s. Bij de Scotch tension spinnewielen heeft de vlucht-constructie een poelie met drie of vier verschillende diameters en dus drie of vier ratio’s.

Trapplankje(s)

De trapplankjes van Louët spinnewielen hebben een zogenaamde hiel-teen functie. Doordat je hiel voor het scharnierpunt zit kun je het trapplankje daarmee omhoog bewegen en uiteraard met de rest van je voet beweeg je het trapplankje naar beneden. Ook kun je het trapplankje en daarmee het wiel, in iedere stand stil houden en in de goede richting verder trappen door ofwel met hiel ofwel met je voorvoet te starten. Het feit dat je enkelgewricht  boven het scharnierpunt van het trapplankje zit is erg belangrijk: niet je been, maar alleen je voet gaat op en neer. Je been rust tijdens het trappen op het plankje en dat is zeer comfortabel.

In de afgelopen jaren zijn spinnewielen met twee trapplankjes populair geworden. Een dubbeltrappend spinnewiel heeft vooral voordelen bij een ratio boven 1:15, zodat het trappen licht blijft. Een spinnewiel met twee trapplankjes zal in de praktijk ook vaak met één voet aangedreven worden en pas bij hogere ratio’s komen beide voeten er aan te pas. Het voordeel van één trapplankje is dat je niet recht tegenover het spinnewiel hoeft te zitten en je af en toe van houding kunt veranderen.

Onze vinding van een wipje dat de twee trappers verbindt in plaats van te werken met een dubbel excenter maakt het prijsverschil tussen enkeltrappend en dubbeltrappend kleiner.

Spingat

De Louët spinnewielen hebben allemaal een rond spingat. De hoogte van het spingat is daardoor niet van belang. Je kunt bij een rond spingat je handen houden waar je wil, de draad wordt sowieso goed door het spingat geleid. Het spingat van onze spinnewielen is zo ruim dat je de draad er gemakkelijk zonder rijghaak doorheen kunt steken. Alleen bij de snelspinset voor Scotch tension spinnewielen is hij onontbeerlijk, daarom wordt hij daar standaard bijgeleverd.

Onderhoud Louët spinnewielen

In onze spinnewielen gebruiken we onderhoudsvrije kogellagers en nylon lagers. Mochten de nylon lagers geluid maken, hebben deze alleen een druppeltje (naaimachine)olie nodig. Gebruik zeer weinig olie, want dat trekt stof aan en dat kan slijtage veroorzaken. Als je je spinnewiel niet gebruikt is het goed de snaar te ontspannen door hem van de spoelschijf of poelie te halen.